In de Rotterdamse Schouwburg gaat vanavond ‘Richard III’ van het Ro theater in première. Acteur Rogier Philipoom (1976) speelt de titelrol in het beroemde stuk van Shakespeare. Het is zijn eerste grote rol, en dat Duitse gastregisseur Andreas Kriegenburg van het Hamburgse Thalia Theater hem uitkoos, kwam als een grote verrassing. “Soms vind ik het een heerlijk stuk om te spelen en soms vraag ik me af waar ik in godsnaam aan ben begonnen”, lacht Rogier als we hem vragen hoe het is om koning Richard III te vertolken.
“Ik probeer niet te veel bezig te zijn met het resultaat. Er gebeurt nog zo verschrikkelijk veel. In dit stadium kan een stuk nog alle kanten op. De ene dag gaat het geweldig, de volgende dag heb ik geen idee wat ik aan het doen ben. Gisteravond heb ik de voorstelling zelfs gestopt”, vertelt Rogier over de eerste doorloop. “Ik had last van de fotograaf en werd uit mijn concentratie gehaald. Ik stond op het toneel en zag mezelf daar zo’n beetje niets staan te doen. Laat me nu exploderen en verdwijnen, dacht ik.”
Wat onzeker vervolgt hij: “Het klinkt misschien overdreven maar die pijn was zo groot”, lacht ie. “Ik wilde er ter plekke mee kappen, me omdraaien en nooit meer terugkomen. Het gekke is dat het volgens de regisseur juist erg goed ging. Andreas heeft aan het begin van het repetitieproces al eens gezegd dat wanneer hij het mooi vindt, de acteur het verschrikkelijk vindt. En dat was er gisteravond precies aan de hand.” De bewondering voor de Duitse regisseur klinkt onverbloemd door in de stem van Rogier.
Masterplan
“Hij heeft er echt kijk op. Hij is heel rustig en biedt dingen aan zonder ze op te dringen. Je denkt bijna dat jij het hebt bedacht maar ondertussen komt het natuurlijk gewoon uit zijn koker en is het deel van zijn ‘masterplan’, zeg maar. Tijdens een van de repetities zette hij een cassettebandje aan. Hij vertelde er niets over en we luisterden zwijgend naar een Duitse acteur die heel geprononceerd sprak. Bijna overdreven in mijn Nederlandse oren. Echt van die ‘Deutsche Gründlichkeit’, je kent het wel”, grapt Rogier in zijn warme Amsterdamse tongval. “Het was hem natuurlijk begonnen om die manier van praten maar daar heeft hij verder geen woorden aan vuil gemaakt. Toch is het overgenomen.”
Rogier krijgt stembegeleiding van Erik Hermans. “Ik heb al eerder met hem gewerkt en daar heb ik heel veel aan gehad. Het was voor mij logisch om ook de tekst van ‘Richard III’ met hem te doen. Ik heb altijd moeite om mezelf op de schouder te kloppen, gek toch. Ik heb een grote stap gemaakt en ben een stuk verder gekomen de afgelopen tijd. Voor mij is dat Amsterdamse accent best een obstakel. Op het toneel kan ik het echt niet gebruiken, maar gelukkig lukt het me inmiddels om daar gewoon ABN te spreken. Zodra ik het podium afstap, is het weer terug. Nou ja, misschien maar beter ook want mijn vrienden zien me aankomen als ik in het beschaafd Nederlands tegen ze begin.”
Over lijken
Richard III is een van de vier zonen van Richard van York en voert met zijn familie een bloedige strijd tegen het huis van Lancaster om de Engelse troon. Zowel zijn vader als broer Rutland moeten deze ‘War of Roses’ met de dood bekopen en worden vermoord door Margaret, de vrouw van koning Henry VI van Lancaster. Richard en zijn broers Edward en Clarence doden op hun beurt de koning en zijn troonopvolger Edward van Lancaster en kronen hun eigen oudste broer Edward tot koning. Maar Richard wil zelf koning worden en gaat daarbij over lijken. Hij trouwt met Lady Anne, de weduwe van Edward van Lancaster en manipuleert belangrijke hofdienaren zo dat ze aan zijn kant komen te staan. Hij laat zijn broer Clarence ombrengen en schuift de schuld geraffineerd in de schoenen van zijn oudste broer waardoor de nieuwbakken koning ook de dood wordt ingedreven. Als Richard vervolgens korte metten heeft gemaakt met andere mannelijke troonopvolgers, onder wie de zoontjes van broer Edward, beklimt hij zelf de troon. Maar lang duurt zijn zege niet.
“Voor wie het verhaal niet kent, is zo’n Shakespeare natuurlijk best lastig”, vertelt Rogier over ‘Richard III’. “Toen het werd geschreven, was het bijna een politiek stuk. Je zou Rutland kunnen vergelijken met Balkenende. In die tijd kende iedereen de namen van de leden van de huizen van York en Lancaster maar nu weten we amper meer waar de ‘War of Roses’ over ging.”
Dat ritme
“Andreas heeft het grootste deel van de tekst overeind gehouden. Gelukkig maar, want die is prachtig, die vloeit gewoon. Dat ritme! Maar hij heeft wel wat ingrepen gedaan die je als een tegemoetkoming aan het publiek kunt zien. Het enorme aantal personages wordt door zeven acteurs gespeeld. Kriegenburg heeft het daarom wat eenlijniger, wat gestileerder of nee, zeg maar gewoon simpeler geënsceneerd. Dat zie je ook terug in het decor. Dat is echt prachtig en heel bepalend voor de voorstelling.”
Op vraag waarom het publiek de uitvoering van ‘Richard III’ van het Ro theater moet komen zien, antwoord Rogier na een moment van stilte: “Weet je, over theater moet je niet praten. Ik doe mijn stinkende best op het toneel en ben zo min mogelijk met het publiek bezig en des te meer met hoe heerlijk het is om die rol neer te zetten. Ik heb het soms heel moeilijk maar toch; ik geniet me te barsten en ik hoop dat ik dat over kan brengen.”