GigiHoe minder sporen je op het internet achterlaat, des te lastiger is het voor internetcriminelen om je te belagen en des te moeilijker is het voor bedrijven en organisaties om je metadata te verzamelen en te gebruiken. Metadata zijn kleine brokjes informatie die je onbewust prijsgeeft en waarmee een profiel van jouw gewoontes en voorkeuren kan worden gemaakt. Tenzij je volledig off-grid gaat, is het onmogelijk geen traceerbare metadata achter te laten. Maar laat dat gegeven je niet ontmoedigen: als je bepaalde software & apps vervangt door veiligere alternatieven, laat je veel minder metadata achter en stuur je dataprofilers met een kluitje in het riet.
Zelfs een VPN verbinding voorkomt niet helemaal dat er metadata uitlekt. De reden daarvoor is simpel, je staat geregistreerd bij websites, providers, diensten en organisaties. Ze kunnen niet meer zien wat je precies verstuurt en doet op het internet, maar bijvoorbeeld wel dingen als afzender, geadresseerde, locatie etc. Daarom is belangrijk om zowel je computer en laptop als je smartphone en tablet zo veilig mogelijk te maken. Dat kan best lastig zijn want het is vaak moeilijk te achterhalen hoe veilig een softwarepakket of een app nu werkelijk is. Een goede indicatie of een programma wel of niet waarmaakt wat het zegt, is door te kijken of het open source is of niet. Bij open source wordt de broncode vrijgegeven en die is dus voor iedereen te controleren.
Smartphone & tablet
Op je smartphone en tablet is het extra uitkijken. Apps zijn vrij eenvoudig te maken omdat de functies beperkt zijn en stuk voor stuk slaan ze metadata op. Gooi app’s die je in een opwelling hebt gedownload en eigenlijk niet gebruikt, gewoon weg. Apps die je reclame voorschotelen, hebben trackers. Zet voor alle apps de locatievoorziening uit en zet die optie alleen aan als je het echt nodig hebt. En na gebruik gewoon weer uit. Ga alleen via VPN het internet op, zeker als je openbare WiFi spots gebruikt. Uiteraard zijn i/Os en Android ook niet de meest onschuldige besturingssystemen. Gelukkig kun je tegenwoordig op steeds meer telefoons Linux voor mobiel installeren. Het is moeite waard om dat in overweging te nemen voor je een nieuwe smartphone of tablet aanschaft.
Ontkoppel jezelf van Meta/Facebook
Meta is de kampioen op het vlak van privacy schending. De apps van Facebook registreren zo’n 800 markers. Als je Facebook gebruikt, wen jezelf aan om het alleen via de browser te benaderen en gooi de apps Facebook, Messenger, WhatsApp en Instagram weg. De laatste twee zijn eigendom van en wisselen data uit met Facebook.
WhatsApp heeft sinds kort end-to-end encryptie. Een echte wolf in schaapskleren: het suggereert dat je het veilig kunt gebruiken terwijl het ondertussen als een razende je metadata verzamelt. Want in augustus 2016 maakte WhatsApp bekend haar gebruiksovereenkomst aan te passen. Na deze wijziging wordt het mogelijk voor commerciële partijen om jou berichten te sturen: geen banners, wel advertenties in de vorm van persoonlijke berichtjes. Bovendien worden telefoonnummers aan Facebook-profielen gekoppeld. Dat betekent dat Facebook jouw WhatsApp-data kan gaan koppelen aan het profiel dat het het van jou heeft opgebouwd. Dit biedt een bijzonder gedetailleerd plaatje van jouw sociale- en zakelijke netwerk.
Ontkoppel andere apps en websites waar je inlogt met Facebook weer en log in de toekomst altijd in met een username en een wachtwoord en nooit met de authenticatie van Facebook, Twitter of andere social media. Er is een reden waarom het je zo gemakkelijk wordt gemaakt: ze willen je metadata!
Vervangende software en apps
Hieronder vind je een lijst van vervangende software en app’s aan die op dit moment veilig zijn en /of je helpen om veiliger te internetten. Begin vanaf nu ook je wachtwoorden te vervangen in unieke, lang wachtwoordzinnen of automatisch gegeneerde wachtwoorden van je wachtwoordmanager.
Besturingssysteem
Wanneer je niet afhankelijk bent van specifieke software (en er komen steeds meer alternatieven beschikbaar) en geen hardcore gamer bent, dan kun je overwegen om Linux als besturingssysteem op je computer te installeren. Linux is het veiligste, meest complete en makkelijkste te bedienen besturingssysteem en het is veel minder belastend voor je computer. Het staat erom bekend dat het oude pc’s en laptops een tweede leven geeft. Het ziet er ook nog eens supermooi uit en het is helemaal gratis. Linux wordt standaard geleverd met alle belangrijke programma’s zoals LibreOffice dat niet voor Microsoft Office onder doet en de bestanden kun je opslaan in het Microsoftformaat zodat je ze ook gewoon kunt delen. Verder natuurlijk een browser, mailprogramma, pdf lezer, goede programma’s om afbeeldingen te bewerken, video, audio, chat en nog veel meer. Netflix werkt sinds 2015 ook op Linux en zelfs gamingplatform Steam heeft een aparte en snel groeiende afdeling met games voor Linux.
Browser
Er is maar een browser die echt veilig is en dat is Firefox van Mozzila. Gelukkig is het ook nog eens een hele mooi en snelle browser met een heleboel opties om hem te personaliseren. Hij is beschikbaar voor Windows, Apple, Linux, Android en i/Os. Als je een Firefox account aanmaakt, kun je bovendien alle favorieten en instellingen synchroniseren op al je apparaten. Uiteraard kun je Proton Pass aan Firefox koppelen. Download en installeer hem hier. Voor iPhone heeft Mozilla bovendien een browser ontwikkelt die standaard advertenties en trackers blokkeert: Focus by Firefox.
Zoekmachine
Duckduckgo is een zoekmachine die je zoekwoorden niet registreert en trackt. Ga in Firefox rechts boven naar het menu en klik op options. Klik op de tab search en kies voor Duckduckgo als je default zoekmachine.
Google & Office
Google biedt een heel scala aan gratis diensten, en die zijn er allemaal opgericht om zoveel mogelijk van jou te weten te komen. Maar je kunt Google eenvoudig vervangen. Voor de drive kun je terecht bij Proton Drive of bij Mega. Voor de office toepassingen bij LibreOffice, de opvolger van Open Office (bestanden zijn ook uitwisselbaar met Microsoft Office), voor e-mail ben je veel beter af bij Proton Mail. En heb je een Chromebook dan kun je daar prima het veel veiligere Linux op installeren.
Signal voor bellen, videobellen en chatten
Signal is een app voor iPhone en Android en heeft ook een desktop applicatie voor je computer. Het is een must-have voor iedereen met een smartphone. Via Signal kun je namelijk zowel encrypted berichten sturen als enctrypted (video)bellen en heeft ook groepsopties. Niemand kan je meer afluisteren. Signal is dus een uitstekende vervanging voor Messenger, Facetime en Whats’ app. Ik app en bel zelf altijd met Signal. Vanaf begin 2024 kun je bovendien ook berichtjes sturen aan mensen die nog wel Whatsapp of andere instant messaging diensten gebruiken.
Anti-tracker
Privacy Badger is een anti-tracker. Op de website staat een hele goeie en amusante uitleg hoe badger je systeem beschermt. Om hem te installeren, ga je in Firefox rechts boven naar het menu en klik op add-ons. Zoek naar Privacy Badger en installeer. Lukt dit niet, ga dan naar de website van Privacy Badger en download het bestand op je computer. Ga daarna in Firefox rechts boven naar het menu en klik op add-ons. Klik op het wielicoon naast het zoekfunctie en kies voor ‘install add-on from file’, selecteer het bestand en installeer.
Adblocker
Adblock Plus blokkeert alle vervelende advertenties op websites. Je installeert hem simpel voor Firefox door naar de website te gaan en op de knop installeer te klikken. Adblock Plus is er ook als browser voor je android en i/Os smartphone.
Social Media
Ik heb zelf een paar jaar geleden alle social media weggedaan omdat ik de datagraaiers beu was. Toen Arjen Lubach in zijn uitzending over Facebook, de bye bye Facebook challenge deed, ben ik gestopt met alle aan Facebook gelieerde apps en had ik alleen nog Twitter. Toen Elon Musk Twitter overnam, ben ik ook daarmee gestopt. Doe voor de grap eens de Korte Cursus Manipulatie van Bits of Freedom als je wilt weten waarom. Ik ben nu alleen nog actief op Mastodon.
Mastodon is geen Big Tech bedrijf waarbij alle gegevens op 1 plek samenkomen. Het is in de basis open source software die draait op verschillende servers over de hele wereld, en iedereen die wil kan zijn eigen Mastodon instance beginnen en koppelen aan andere servers. Mastodon groeit als kool en er duiken ook steeds meer prominenten, bedrijven en overheidsdiensten op. Je hebt enorm veel controle over wie en wat je volgt, wie jouw berichten kunnen zien en hoe lang je berichten bewaard blijven. De mijne verdwijnen standaard na een week want ik houd uiteindelijk ook geen notulen bij van mijn gesprekken bij de koffiemachine. En de sfeer op Mastodon is een stuk beter, positiever, vriendelijker en gezelliger dan op Facebook, Twitter en andere social media.
Metadata: het lijkt onschuldig maar dat is het niet…
Een voorbeeld: Stel je gaat iedere woensdagavond klaverjassen in het plaatselijke café. Je hebt je smartphone en locatievoorzieningen (1) voor verschillende app’s aan. Je metadata wordt verzameld en daaruit ontvouwt zich een patroon: jij bent iedere woensdagavond tussen acht en elf in de kroeg. Bovendien heb je de afgelopen maand op Google (2) regelmatig gezocht naar 4K televisie. Twee weken geleden ben je gestopt met zoeken op dat trefwoord maar sindsdien zoek je af en toe naar de handleiding en instellingen van een specifiek model. Uit jouw metadata van slechts 2 bronnen valt dus af te lezen, dat je vermoedelijk zo’n tv hebt aangeschaft. De internetcrimineel weet nu dat hij een goede kans maakt om op woensdagavond bij jou proletarisch te winkelen.
